มะแขว่น - มะแข่น ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ คือ มะกรูดตาพราหมณ์ กำจัดต้น, พริกหอม,
หมากมาศ (กรุงเทพฯ); มะข่วง, มะแข่วน , บ่าแข่น(ภาคเหนือ); มะแข่น (ลาว); ลูกระมาศ (ภาคกลาง) หมักข่วง

เป็นพืชสมุนไพร
ผลและใบใช้เป้นเครื่องเทศชูรสอาหาร เช่น ลาบ หลู้ แกง และอาหารพื้นเมืองและอาหารท้องถิ่นเช่นตำหวาย
หลามบอน ตำน้ำพริก ฯลฯ มะแข่นจะมีรสชาติเผ็ด กลิ่นฉุนแต่หอม มีสรรพคุณทางยาคือสามารถแก้หวัดได้
ต้นและกิ่งเป็น หนามใบเป็นใบประกอบมีใบย่อย 6-8 คู่ ก้านใบสีแดง ใบย่อยรูปไข่หรือรูปรี ปลายแหลม

ต้นที่เก็บเกี่ยวผลผลิตได้จะมีอายุตั้งแต่3-15 ปี ผลค่อนข้างกลมผลเล็กๆ ขนาดผลพริกไทย ผิวขรุขระ
สีเขียว มีกลิ่นฉุน คล้ายกลิ่นเมล็ดผักชียี่หร่า ผลแก่เปลือกหุ้มเมล็ดสี แดง แก่จัดสีดำ ออกผล
เดือนกันยายน – ธันวาคม เมล็ดกลม ๆ ดำเป็นมัน ใช้เปลือกผลผสมชูรสอาหาร ใช้รากและเนื้อไม้ เป็นยาขับลม
ในลำไส้ ลดความดัน เป็นยาขับโลหิตระดูของสตรีผลเป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงโลหิต บำรุงธาตุพบมากหรือปลูกมาก
ในเขตพื้นที่ หมู่บ้านผาสิงห์ บ้านผาหลัก บ้านปางส้าน บ้านยอด ตำบลยอด อำเภอสองแคว จังหวัดน่าน

มะแข่นถือได้ว่าเป็นพืชเศรษฐกิจอันดับต้นๆของตำบลยอ ทางเทศบาลตำบลยอดจะมีการจัดงาน"วันมะแข่น
หอมรสดี ชมวิถีชนเผ่า"ขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยจะจัดในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ในงานจะมีการออกร้านแสดงสินค้าพื้นเมืองและสินค้าที่แสดงถึงภูมิปัญญาชาวบ้านในตำบล ชมการแห่
ขบวนรถบุพชาติ การแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านการประกวดธิดามะแข่น ร่วมชิมอาหารพื้นเมืองที่มีมะแข่น
เป็นส่วนประกอบฟรี การเลี้ยงรับรองแขกผู้มีเกียรติแบบขันโตกและพบกับการแสดงมหรสพ
อีกมากมาย โดยงาน"วันมะแข่นหอมรสดี ชมวิถีชนเผ่า" ถือว่าเป็นอีกงานประเพณีสำคัญ ที่ได้รับการบรรจุ
อยู่ในปฏิทินท่องเที่ยวของจังหวัดน่าน

มะแข่วนปลูกเยอะแถบภาคเหนือของประเทศไทย เป็นพืชสมุนไพรเศรษกิจ เป็นยาแพทย์แผนโบราณ
ใช้รากและเนื้อไม้เป็นยาขับลมในลำไส้ ลมขึ้นเบื้องสูงทำให้หน้ามืดตาลาย วิงเวียน
ลดความดัน เป็นยาขับโลหิต ระดูของสตรี แต่ไม่ใช้กับหญิงมีครรภ์ เมล็ดสามารถสกัดน้ำมันหอมระเหย

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี